-
1 кичү урыны
перепра́ва -
2 кичү
I неперех.1) переходи́ть/перейти́ (что-л. и́ли через что-л.) (дорогу, через дорогу; мост, через мост; границу, через границу; лес, через лес); переправля́ться/перепра́виться (через что-л.) || перехо́д, перепра́ва, перепра́вкаелганы кичү — переходи́ть ре́ку; переходи́ть че́рез ре́ку
фронт сызыгын кичү — перейти́ ли́нию фро́нта
2) воен. форси́ровать (что-л.) (обычно водную преграду) || форси́рованиеут астында елганы кичү — под огнём форси́ровать ре́ку
танклар тимер юлны кичтеләр — та́нки форси́ровали желе́зную доро́гу
3)а) проходи́ть/пройти́, проезжа́ть/прое́хать (что-л.) (горы, пустыни, всю страну и т. п.) || прохожде́ние, прое́здутны-суны кичү — пройти́ ого́нь и во́ду
авыр сугыш еллары кичү — пройти́ тру́дные доро́ги войны́
кәрван кичәр - ут калыр, халык күчәр - йорт калыр — (посл.) карава́н пройдёт - ого́ нь оста́нется, наро́д перекочу́ет - дома́ оста́нутся
б) обходи́ть/обойти́ (что-л.) || обхо́дбик күп илләр кичү — обойти́ мно́го стра́н
в) проходи́ть/пройти́ ( о времени)көннәр бик әкрен кичәләр — дни прохо́дят о́чень ме́дленно
күп кайгылар кичү — пережи́ть мно́го го́ря
үз башыннан кичмәгән аңламас — (погов.) тот, кто не пережи́л (сам), не поймёт
•- кичү урыны II сущ.брод; перепра́вабу тирәдәге кичүләрне яхшы белү — хорошо́ знать зде́шние бро́ды
кичүдә халык бик күп — у перепра́вы о́чень мно́го наро́ду
III перех.кичү көтү — ждать перепра́ву
1) уст.; книжн.; см. кичерү II 1)кичә күр, әгәр йөрәк яраңа кагылсам — прости́, е́сли заде́л твою́ серде́чную ра́ну
2) неперех.; перен. отка́зываться/отказа́ться, отрека́ться/отре́чься || отрече́ние, отка́збу малдан кичәм — отка́зываюсь от э́того добра́ (бога́тства)
барсыннан инде кичте — от всего́ тепе́рь отрёкся
-
3 перевоз
-
4 аркылы
I 1. прил.1) попере́чныйаркылы өрлек — попере́чная ба́лка
аркылы урам — попере́чная у́лица
аркылы сызыклар — попере́чные ли́нии
аркылы кисем — попере́чное сече́ние
аркылы бизәкле галстук — га́лстук с попере́чными узо́рами
2) в знач. нареч. аркылыга в попере́чинебуйга да, аркылыга да бер диярлек — почти́ одина́ково и в длину́, и в попере́чнике
3) в знач. сущ. аркылысы попере́чник, попере́чный разре́з; в попере́чнике, в попере́чном разре́зе (сече́нии)аркылысын үлчәү — изме́рить попере́чник
аркылысы да, буе да бертигез — у него́ и попере́чник, и длина́ одина́ковы; он одина́ков и в длину́, и в попере́чнике
2. нареч.чокырның аркылысы - дүрт, тирәнлеге өч метр — я́ма в попере́чнике - четы́ре, в глубину́ три ме́тра
1) обычно аркылыга поперёкбаланы диванга аркылы яткыру — уложи́ть ребёнка на дива́н поперёк
тау буйларын аркылыга сөрү — распа́хивать скло́ны гор поперёк
пыяла аркылыга ярылган — стекло́ тре́снуло поперёк
2) наперере́з ( чему)агымга аркылы йөзү — плыть наперере́з тече́нию
3) вширь; в ширину́аркылыга үлчәү — изме́рить в ширину́
елга аркылыга җәелгән — река́ разлила́сь вширь
аркылыга (аркылы) үсә башлаган шәһәр — го́род, кото́рый стал расти́ вширь
•- аркылы ату
- аркылы балта
- аркылы да торкылы
- аркылы кисеп чыгу
- аркылыга кисеп чыгу
- аркылы кисеп үтү
- аркылыга кисеп үтү
- аркылы кисү
- аркылыга кисү
- аркылы кичү
- аркылыга кичү
- аркылы пычкы
- аркылы сикерү
- аркылы ташлау
- аркылы чыгу
- аркылы чыгу урыны
- аркылы ыргыту
- аркылыга да, буйга да
- аркылыга үтү
- аркылыга узу
- аркылыга чыгу••аркылы җәелү — см. аркылыга җәелү
аркылыга җәелгән — ирон. разда́лся вширь прост. ( о толстом человеке)
аркылы сикерү — распоя́сываться/распоя́саться, разну́здываться/разнузда́ться (о самодурах, молодчиках и т. п.)
аркылы сызык — разг.; эвф. крест
аркылыга да, буйга да йөреп чыгу — см. аркылыга-буйга айкау 1), 3)
аркылы дан буйга әйләнеп чыгу — см. аркылыга-буйга айкау 1)-4)
аркылыдан буйга үтү (узу) — см. аркылыга-буйга 1), 3)
аркылысыннан көн (көн яктысы, күрше авыл) күренә — ирон. наскво́зь вида́ть (ви́дно, просве́чивает), че́рез него́... ви́дно (вида́ть) всё; прозра́чный (слишком тонко нарезанные ломтики, прозрачная материя, очень жидкий чай и т. п.)
- аркылы төшүаркылыга үсү — см. аркылыга җәелү 1), 2)
- аркылыга җәелү
- аркылы ятканны буйга алып салмау II послелог1) через (что-л., кого-л.)урам аркылы чыгу — переходи́ть че́рез у́лицу
ишек аркылы сөйләшү — разгова́ривать че́рез дверь
кеше аркылы бирү — переда́ть че́рез тре́тьего (челове́ка)
2) сквозь (что-л., кого-л.)карасы кәгазь аркылы үткән — черни́ла прошли́ сквозь бума́гу
томан аркылы күренми — сквозь тума́н не ви́дно
халык төркеме аркылы узу — пробира́ться сквозь толпу́
канау аркылы салынган такта — доска́, поло́женная поперёк кана́вы
телефон аркылы хәбәр итү — сообщи́ть по телефо́ну
5) посре́дством (чего-л.), при посре́дстве, че́рез; чрез книжн.; путём (чего) (установить связь с кем, чем); по ли́нии (чего, чьей)чагыштыру аркылы аңлау — постига́ть посре́дством (путём) сравне́ния
-
5 переправа
См. также в других словарях:
кичүлек — и. Елганың икенче ярына җәяүләп яки ат белән үтәрлек, кичәрлек сай, сөзәк ярлы урыны. Елга аша икенче ярга чыгару өчен җиһазландырылган урын. III. КИЧҮ – ф. иск. Гафу итү, кичерү. КИЧҮ КӨНЕ (АТНАСЫ) – Керәшеннәрдә ураза алдыннан бер береңнең… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге